De oorzaak is te wijten aan bepaalde chemotherapeutische geneesmiddelen, biologische responsmodificatoren, bestralingstherapie en/of chirurgie. Reacties die zich ontwikkelen zijn pijnlijke zweren en infecties die het eten, praten, kauwen of slikken bemoeilijken en vaak een paar dagen duren.

Chemo- en radiotherapie-geïnduceerde orale mucositis vormt een complicatie in de kankertherapie. Deze complicatie wordt in verband gebracht met morbiditeit, pijn, verminderde mogelijkheid tot slikken, smaakverlies en ten slotte uitdroging en ondervoeding. Ernstige gevallen van orale mucositis kunnen de voortzetting van de behandelingen in gevaar brengen wanneer men gedwongen wordt de dosis te verlagen of het schema van de behandeling te wijzigen om de problemen in de mondholte op te lossen.

In de meest ernstige gevallen wordt de behandeling zelfs stopgezet. De veranderingen in de dosering en de behandelingstijd kunnen direct van invloed zijn op het overleven van de patiënt. Naast de negatieve effecten op de kwaliteit van leven en overlevingskansen van de patiënt, heeft mucositis ook een grote invloed op de kosten van de behandeling. Deze kosten zijn substantieel hoger door een langere periode van ziekenhuisopname, een grotere behoefte aan vloeistoffen, meer voedingsondersteuning en een verhoogde behoefte aan opioïden. Mucositis is een belemmerende en hinderende aandoening en momenteel is er geen middel beschikbaar om deze aandoening consequent te voorkomen. Het doel is om de ernst en de duur van mucositis te verminderen, verlichting van het ongemak te bieden, infecties te voorkomen of te behandelen tot aan het herstel.

1. Houd de mond en de lippen gehydrateerd:

• Spoel de mond regelmatig met water (om de 2 uur als je wakker bent en ’s nachts als je wakker bent).
• Gebruik indien nodig speekselvervanger (vrij verkrijgbaar).
• Breng de vochtinbrengende lippenbalsem regelmatig aan.
• Zuig op harde snoepjes.

2. Houd de mond en tanden schoon:

• Gebruik een tandenborstel met zachte haren (kan nog zachter worden door de borstel in zeer warm water te plaatsen) na elke maaltijd en voor het slapengaan.
• Laat een eventueel kunstgebit achterwege als u zich ongemakkelijk voelt.
• Flos voorzichtig met ongewassen flosdraad (als het aantal bloedplaatjes voldoende is).
• Vermijden: mondwater met alcohol, lemon glycerine wattenstaafjes

3. Pijnbestrijding

• Smeer rijkelijk lokale verdovende middelen of vraag naar een voorschrift voor mondwater op basis van Benzocaïne.
• Gebruik oplossingen op basis van lidocaïne
• Neem 2 theelepels per 2-4 uur, afhankelijk van de behoefte (spoelen en uitspuwen).
• Bij hevige pijn kan naast de bovenstaande medicatie ook orale of intraveneuze pijnmedicatie door de zorgverlener worden voorgeschreven.

4. Versnel de genezing

• Breng Vitamine E (punctiedop 400IU) aan op een wattenstaafje en breng zachtjes aan op een open plek(ken).
• Vraag naar een Laserpen-behandeling om pijnlijke aften in de mond versneld te genezen
• Gebruik een maagzuurremmer om het branderig gevoel te verminderen.

5. Voeding

• Zorg voor een goede voeding, waarbij u zich richt op voedingsmiddelen met een hoog eiwitgehalte en een hoog caloriegehalte die zacht en/of half vloeibaar zijn (bijvoorbeeld roerei, pudding, blenders of gepureerde voedingsmiddelen).
• Vermijd:
  Pikant, kruidig eten of voedsel met een grove of ruwe textuur.
  Zeer warme of koude dranken en gerechten.
  Citrussappen of voedingsmiddelen die citroenzuur bevatten (tomaten, sinaasappels, citroen).
  Alcoholische dranken of tabaksproducten.